Seksualiteit met een handicap
Het handicapcelibaat? Seks voor iedereen!
Mijn deze blogpost geef ik een introductie van mijn eindwerk voor de opleiding master in seksuologie en benadruk ik het belang van seksualiteit bij een handicap.
In 2011 kwam de Vlaamse film ‘Hasta la vista’ door Geoffrey Enthoven uit. Met in de hoofdrol drie fysiek beperkte twintigers die snakken naar het ontdekken van hun seksuele verlangens . Ongetwijfeld zullen de seksuele uitspattingen van de hoofdrolspelers voor verwondering en verstomming gezorgd hebben. “Ik wil poepen!” zei Philip die een halfzijdige verlamming heeft. Seks tussen gezonde, knappe en jonge mensen beschouwen we als normaal. Vanaf er bij het lustspel rimpels, een rolstoel of overvloedig veel speekselverlies aan de pas komt schrikt ons dat af. We kunnen spreken over een gedwongen ‘handicapcelibaat’. Als we een blik werpen achter de schermen van een revalidatie- of rehabilitatiecentrum, komen we hardwerkende personen tegen die ondanks hun verworven beperking door bijvoorbeeld een hersenletsel hun uiterste best doen om zo veel mogelijk ‘oude’ vaardigheden terug te winnen. We merken echter dat seks amper op het hoofdmenu staat, of beter gezegd op de dessertenkaart. Een uitgewerkt seksueel beleid in dergelijke centra’s wint de strijd tegen het handicapcelibaat waardoor er plaats komt op het menu om terug te leren kussen, elkaar te strelen, knuffelen en verleiden en al dan niet terug te leren genieten van vagina-penis seks. Om het met een strijdkreet vanuit ‘Hasta la vista’ te zeggen: “Tournée générale, seks voor iedereen.” Een revalidatieteam is een echt speurteam De meest voorkomende oorzaak van blijvende invaliditeit is een beroerte. Een ziektebeeld dat frequent optreed bij de steeds groter wordende groep mensen ouder dan 65 jaar. Als gevolg daarvan kan de persoon geconfronteerd worden met een aantal beperkingen waaronder een halfzijdige verlamming. Nadat de acute levensgevaarlijke periode geweken is gaat men in een revalidatiecentra een analyse maken van de beperkingen die zijn opgetreden. Hierna kan er gestart worden met het terugwinnen of compenseren van de verloren vaardigheden.
Het revalidatieteam is een echt speurteam.
Een beroerte wordt veroorzaakt door ofwel het vrijkomen van bloed uit een ader in de hersenen of door het verstoppen van een ader in de hersenen, hierdoor raakt een deel van de hersenen beschadigd. De hersenen overtreffen met hun miljarden zenuwcellen en verbindingen zelfs de complexiteit van ons Belgisch wegen- en spoornet. Stel dat in het midden van een kruispunt met vijf toegangswegen een botsing gebeurt. Het al dan niet optreden van een file, hoeveel km deze file zal zijn en hoe lang deze zal duren is moeilijk te bepalen. De kans dat de minst drukke weg het minste file zal veroorzaken is groot maar zeker zijn we nooit. In onze hersenen werkt het ook zo, men kan niet voorspellen welke letsels zullen optreden en hoelang deze zullen bestaan. Het ziektebeeld per patiënt kan erg verschillen. Daar bovenop kan een hersenletsel of ook wel een niet aangeboren hersenletsel (NAH) genoemd door verschillende oorzaken ontstaan. Enerzijds door een niettraumatisch hersenletsel zoals een beroerte, een gezwel of een infectie in de hersenen. Anderzijds door een traumatisch hersenletsel ten gevolge van bijvoorbeeld een verkeersongeluk. De revalidatiespeurders zijn erg goed in het detecteren van fysieke, zintuiglijke, cognitieve, emotionele en gedragsmatige gevolgen. Het revalidatiespeurwerk heeft echter wel een verdoken ‘bermudadriehoek’, namelijk de seksualiteit.
Sex sells, behalve in de gezondheidszorg
De reden waarom seksualiteit verdoken zit in een ‘bermudadriehoek’ vinden we terug in zijn complexiteit. Seksualiteit is een verzameling van biologische, psychologische, sociale en culturele factoren. Kortom je hebt een lichaam waarmee je seks hebt, emoties die je aanzetten om tot seks over te gaan al dan niet met een partner en een cultuur die je zegt wat kan en niet kan. Al deze factoren kunnen in conflict komen met de beperkingen die optreden bij NAH.
Let’s talk about sex
In de gezondheidszorg is seksualiteit één van de meest complexe thema’s. Gezondheidswerkers hechten belang aan de seksualiteit van hun cliënten maar ontbreken de vaardigheden en kennis om samen met de cliënt op zoek te gaan naar antwoorden in deze schroomachtige en complexe materie. Sluit even je ogen en beeld je in dat je in detail moet vertellen aan een wildvreemd persoon hoe je gisteren je partner hebt verleid. Niets aan? Beeld je nu in dat je tegen dezelfde persoon je meest gênante seksuele moment moet vertellen. Nog steeds in de running? Herhaal de voorgaande opdracht en beeld je in dat je halfzijdig verlamd bent, onzeker over je seksualiteit, je seksuele mogelijkheden, je spiercontrole en je onvermogen om je urine op te houden tijdens de seksuele activiteit. Eenvoudig? Niet elke persoon met een beroerte is onzeker en heeft incontinentieproblemen maar deze illustratie toont aan dat communiceren over seks voor de cliënt en voor de gezondheidswerker geen evidentie is. Het is zoals terug leren fietsen, oefening baart kunst maar zonder zijwieltjes val je om.
Seks op wieltjes? Start een seksueel beleid
Seks met een beperking, gaat gepaard met taboe, schaamte en ongemak. Het is geen wonder dat de seksuele ‘bermudadriehoek’ blijft bestaan. Als je weet dat gemiddeld 50 % van de relaties mank loopt nadat het koppel geconfronteerd wordt met een beroerte, is het dringend tijd voor een seksuele revolutie in de gezondheidszorg. Seks is en blijft een basisrecht en een echt wondermiddel. Een tevreden seksleven bevorderd de spierspanning, de emotieregulatie, de pijndrempel, de stressreductie, de slaapkwaliteit en reduceert de emotionele relationele stress. Zonder initiatiefnemer zal de seksuele tevredenheid niet bekomen worden. Binnen mijn masterproef ‘ Recht op seksualiteit voor personen met NAH, de ontwikkeling van een seksueel beleid in een rehabilitatiecentrum’ bouwde ik een brug tussen een algemeen seksueel beleid naar een toegepast seksueel beleid voor NAH. Een op maat gemaakte seksuele rehabilitatie en een seksueel beleid is onontbeerlijk in het rehabilitatieproces. Er is een grote nood aan middelen om het recht op seksualiteit te vrijwaren, en dit zeker en vast voor mensen met NAH.
Conclusie
Van s’morgens tot s’avonds worden we overspoeld met mediaberichtgeving over seks, wie gezond, knap en jong is speelt de hoofdrol. Wie een hersenletsel heeft wordt verbannen van al zijn seksuele lusten en noden. De uitwerking van een seksueel beleid is een seksuele must in de gezondheidszorg van de 21ste eeuw.
